Alfabet grecki
|
| Litera grecka | Uwagi dotyczące wymowy (ciekawostki) | Przykłady |
| Α α άλφα [alfa] |
wymawia się jak polskie a, dwuznak „αι” wymawia się jako e (fraza „alfa alfa” jest synonimem wysokiej jakości produktu lub usługi: prima sort, górna półka itp.) | αγορά [aghora] rynek |
| Β β βήτα [wita] |
w nowogreckim wymawia się jak polskie w (w grece starożytnej wymawiane było jak b - stąd polska nazwa litery - beta); co ciekawe - obecnie nie ma w alfabecie litery oznaczającej głoskę b, więc „zastępczo” stosuje się dwuznak: mp („μπ”), wymawiany jak nasze „b” | βουνό [wuno] góra |
| Γ γ γάμμα [ghamma] |
wymawia się jak polskie gardłowe g: gh; na początku wyrazu, przed „ι” oraz „ε” nie wymawia się (γεια σου[ja su]); aby otrzymać typowe g łączy się z k („γκ”) | γάτα [ghata] kot γιαγιά [jaja] babcia |
| Δ δ δέλτα [dhelta] |
wymawia się jak angielskie th w „this” (język dotyka lekko górnych zębów i tworzy „łódeczkę”), aby otrzymać typowe d zapisuje się nt („ντ”) | δρόμος [dhromos] droga ντομάτα [domata] pomidor |
| Ε ε έψιλον [epsilon] |
wymawia się jak polskie e; dwuznak „ει” wymawia się jako i; (od starożytnej, półksiężycowatej postaci tej litery „ϵ” wywodzi się symbol €) | έπιπλο [epiplo] mebel |
| Ζ ζ ζήτα [zita] |
wymawia się jak polskie z; (w starożytności wymawiano jak dz, stąd też w niekórych polskich tłumaczeniach mitów, żeby przekazać dawne brzmienie, jest Dzeus a nie Zeus) | ζωή [zoi] życie |
| Η η ήτα [ita] |
wymawia się jak polskie i; (w grece starożytnej wymawiano jak długie e, a literę nazywano eta) | ήλιος [iljos] słońce |
| Θ θ θήτα [thita] |
wymawia się jak angielskie th w „both” albo „think” (język dotyka dolnych zębów) | Θεός [theos] bóg |
| Ι ι ιώτα [jota] |
w środku wyrazu oraz na początku przed spółgłoskami wymawia się jak polskie i, natomiast na początku przed samogłoskami jak j | ιστορία [istorja] historia Ιανουάριος [januarios] styczeń |
| Κ κ κάππα [kappa] |
wymawia się jak polskie k; jeśli po k występuje e, to całość wymawia się kie; połączenie „γκ” wymawia się jak g | καφές [kafes] kawa κεφάλί [kiefali] głowa |
| Λ λ λάμβδα [lambdha] |
wymawia się jak polskie l | λέξη [leksi] słowo, wyraz |
| Μ μ μι [mi] |
wymawia się jak polskie m | μητέρα [mitera] matka |
| Ν ν νι [ni] |
wymawia się jak polskie n | νερό [nero] woda |
| Ξ ξ ξι [ksi] |
wymawia się jak ks | ξένος [ksenos] obcy |
| Ο ο όμικρον [omikron] |
wymawia się jak polskie o; dwuznak „οι” wymawia się jako i, a dwuznak „ου” wymawia się jako u; (przed rzeczownikiem pełni rolę rodzajnika męskiego) | όνομα [onoma] imię |
| Π π πι [pi] |
wymawia się jak polskie p | πόδι [podhi] noga |
| Ρ ρ ρο [ro] |
wymawia się jak polskie r | ρύζι [rizi] ryż |
| Σ σ,ς σιγμα [sighma] |
wymawia się jak s przed samogłoskami i spółgłoskami bezdźwięcznymi, albo jak z przed spółgłoskami dźwięcznymi; znak „ς” stawia się tylko na końcu wyrazu (τελικό σίγμα [teliko sighma] - czyli końcowe s) | σινεμά [sinema] kino κοσμος [kozmos] świat |
| Τ τ ταυ [taf] |
wymawia się jak polskie t | τρύπα [tripa] dziura |
| Υ υ ύψιλον [ipsilon] |
obecnie wymawia się jak polskie i, ale dawniej jako u; po samogłoskach „α” i „ε” wymawia się jako f lub w; dwuznak „ου” wymawia się jako u | ύμνος [imnos] hymn |
| Φ φ φι [fi] |
wymawia się jak polskie f | φως [fos] światło |
| Χ χ χι [hi] |
wymawia się jak polskie h lub ch, jeśli po h występuje e, to całość wymawia się hie (kiedy mowa o czymś/kimś nieznanym określa się to/tę osobę literą Χ - analogicznie jak w j. polskim) |
χαρτί [charti] papier χέρί [hieri] strony όχι [ochi] nie |
| Ψ ψ ψι [psi] |
wymawia się jak ps (zwrot ψι-ψι - „psi-psi” to odpowiednik polskiego przywołania kota - „kici-kici”) | ψωμί [psomi] chleb |
| Ω ω ομέγα [omegha] |
obecnie wymawia się jak polskie o, ale w starożytności było to długie o - stąd nazwa: „o wielkie”, w odróżnieniu od „o małego”, czyli: omikron | ώρα [ora] godzina |
Niektóre zestawienia dwóch liter — samogłosek (dyftongi) lub spółgłosek — wymawia się inaczej, niż można by sądzić po ich zapisie. Dodatkową trudnością jest to, że niektóre z tych połączeń mają różną wymowę w zależności od miejsca w wyrazie (na początku lub w środku) albo od tego, jaka litera po nich następuje. W języku greckim takich dwuznaków jest 13 i warto je dobrze zapamiętać, bo pojawiają się bardzo często:
| Dwuznak | Wymowa | Przykłady |
| αι | e | αίμα [ema] - krew |
| αυ | aw af |
αυγό [awgho] - jajko αυτί [afti] - ucho |
| ει | i | ειρήνη [irini] - pokój |
| ευ | ew ef |
Ευρώπη [ewropi] - Europa ευθεία [efthija] - linia prosta |
| οι | i | οικογένεια [ikojenia] - rodzina |
| ου | u | ουρανός [uranos] - niebo |
| γγ | ng ngh |
Αγγλία [anglija] - Anglia άγγελος [anghielos] - anioł |
| γκ | g ng |
γκολφ [golf] - golf άγκυρα [angira] - kotwica |
| μπ | b mb |
μπαμπάς [babas] - tato κομπόστα [kombosta]-kompot |
| ντ | d nd |
ντομάτα [domata] - pomidor ντροπή [ndropi] - wstyd |
| γχ | nch | άγχος [anchos] - stres |
| τζ | dz | τζάμι [dzami] - szyba |
| τσ | ts, c | τσέπη [cepi] - kieszeń |
Głoskę i można zapisać na 5 sposobów: Η η, Ι ι, Υ υ,
Ει ει, Οι οι
Głoskę e można zapisać na 2 sposoby: Ε ε, Αι αι
Głoskę o można zapisać na 2 sposoby: Ο ο, Ω ω
Znak diarezy czyli dwie kropeczki nad literą stosuje sie wtedy, gdy dla odróżnienia dwuznaków samogłoskowych każdą z samogłosek czyta się osobno np.:
Παναθηναϊκός [panathinaikos] - wszechateński (także: nazwa drużyny piłkarskiej)
Za wyjątkiem γγ wszystkie pozostałe takie same spółgłoski występujące obok siebie czyta się pojedyńczo np.: άμμος [amos] - piasek.
Alfabet grecki jest też podstawą greckiego systemu liczbowego, powszechnie używanego w starożytnej Grecji, a czasami również współcześnie.
