Święta Góra Athos - Wielka Ławra

Monastyr Wielkiej Ławry (gr. Μονή Μεγίστης Λαύρας - Moni Megístis Lávras) to pierwszy z wielkich monastyrów na Górze Athos i od samego początku po dzień dzisiejszy: najważniejszy. (Ogólnie Ławra lub Wielka Ławra to klasztor o wyjątkowym statusie w Kościele prawosławnym, często historycznie znaczący, z szerokim wpływem religijnym, duchowym i kulturalnym. W katolicyzmie nie ma bezpośredniego odpowiednika "ławry" jednak najbliższym będzie chyba Opactwo.) Po pięciu wiekach tradycji samotniczych osad monastycznych (pustelnie, cele, chaty itp.) na półwyspie Athos, w 963 roku mnich Atanazy z Trebizondy, wspierany przez swego przyjaciela ze studiów, cesarza Nicefora II Fokasa, założył tu pierwszy klasztor. Od samego początku nosił taką nazwę („Megísti Lávra”), co wyrażało jego wyjątkowy status. Powstanie klasztoru to jednocześnie ustanowienie modelu wspólnotowego życia zakonnego (cenobityzm), w przeciwieństwie do wcześniejszych eremitów (pustelników).

Główny kościół klasztoru (katholikon), który przetrwał do dzisiaj, został zbudowany w stylu bizantyńskim z mozaikami i freskami (słynnego Teofanesa z Krety). Pierwotnie poświęcony był Zwiastowaniu Najświętszej Maryi Panny, ale po śmierci św. Atanazego to on został jego patronem. Wokół kościoła powstały mury obronne, wieże, fontanny i refektarz (obecny - z XVI wieku). W jednej z 17 kaplic wewnętrznych kościoła zachował się grób św. Atanazego, którego wspomnienie obchodzone jest 5 lipca (dodatkowo jest 19 kaplic zewnętrznych). Wielka Ławra gromadzi ogromną bibliotekę manuskryptów (ponad 2200 kodeksów, w tym 470 na pergaminie) oraz tysiące drukowanych książek, w tym teksty biblijne i liturgiczne oraz rękopisy z Bizancjum i średniowiecznej Grecji. Zachowało się też wiele ikon, relikwiarzy, dokumentów i pism św. Atanazego.

Na Górze Athos jest 20 klasztorów – Wielka Ławra zajmuje pierwsze miejsce w protokole - jej przedstawiciel ma honorowe pierwszeństwo na wszystkich zebraniach Świętej Wspólnoty Góry Athos. Reguła monastyczna Ławry (Typicon) była wzorcem dla wielu późniejszych klasztorów Athosu i całego świata prawosławnego. Klasztor nadal funkcjonuje według tradycyjnych zasad modlitwy, pracy i ascezy. W wielkiej Ławrze żyje na codzień 360 mnichów (50 w samym klasztorze, 300 - w jego zależnościach), świeccy pracownicy obsługi i wielu gości (pielgrzymów). W czasach największej świetności mieszkało tu około 700 mnichów.