Historia Igrzysk OlimpijskichIgrzyska starożytne Uroczystościom religijnym w starożytnej Grecji towarzyszyły często festiwale (występy poetów, śpiewaków, aktorów) oraz zawody sportowe. Wśród wielu takich imprez, największą sławę zdobyły igrzyska odbywające się w Olimpii, ku czci Zeusa. Za mitycznego twórcę Igrzysk Olimpijskich uznaje się Pelopsa, syna herosa Tantala. Pelops zapragnął poślubić córkę króla Ojnomaosa - złotowłosą Hippodameję. Ojciec obiecał dać jej rękę temu kto zwycięży go w zawodach rydwanów. Jednocześnie groził, że przegranemu obetnie głowę. Pelops przystał na te warunki. Przekupił jednak woźnicę królewskiego, aby wyjął gwóźdź z koła królewskiego rydwanu. W czasie wyścigu pojazd rozpadł się, a król spadł na ziemię i zabił się. Woźnica zamiast nagrody został zrzucony przez syna Tantala ze skały. Opisany tu wyścig rydwanów odbywał się w miejscu, gdzie potem powstała Olimpia. A Pelops w podziękowaniu bogom za zwycięstwo (nieuczciwe wprawdzie) ustanowił w Olimpii igrzyska. Pierwszy udokumentowany opis igrzysk, z 776 r. p.n.e., znaleźć można w Illiadzie Homera. Prawdopodobnie igrzyska takie odbywały się już wcześniej, jednak nie zostało to odnotowane. Stąd też rok 776 p.n.e. uznawany jest za datę powstania Igrzysk Olimpijskich, a także za pierwszy udokumentowany fakt historyczny w dziejach Grecji. Igrzyska odbywały się co cztery lata, przy czym 4-letni okres pomiędzy kolejnymi igrzyskami nazywano olimpiadą. Na czas trwania igrzysk obowiązywało w Grecji olimpijskie zawieszenie broni i prawo pokoju bożego - ekechejria - zapewniające bezpieczeństwo uczestnikom i widzom. Pogwałcenie ekechejrii traktowane było jak świętokradztwo i zdarzało się niezwykle rzadko (karane to było najczęściej grzywną). Początkowo igrzyska trwały jeden dzień, ale w miarę wzrostu liczby dyscyplin czas zawodów wydłużył się do 5 dni (od około 400 r. p.n.e.). Prawo do udziału w zawodach mieli tylko wolni obywatele greccy (później helleńscy), o nieposzlakowanej opinii, nie karani za zbrodnie (morderstwa). Uczestniczyć mogli tylko mężczyźni i to zarówno jako zawodnicy jak i widzowie - kobietom za próbę oglądania igrzysk mogła grozić nawet kara śmierci. Zawodnicy, oceniani na podstawie wyglądu zewnętrznego, startowali w dwóch grupach: juniorów i seniorów. Przez 10 miesięcy poprzedzających igrzyska zobowiązani byli do intensywnych treningów. Przez ostatni miesiąc ćwiczyli w Olimpii pod okiem doświadczonych instruktorów. Obowiązywały ich także specjalne rygory. Zamiast mięsa spożywali tylko ser, nie wolno im było pić wina itp.
Bieg krótki (dromos) - na długości stadionu, odpowiednik współczesnych sprintów
Greckie Igrzyska Olimpijskie organizowane były prawie 300 razy - do 393 r. n.e., kiedy to cesarz Teodozjusz I Wielki, zakazał ich organizowania, traktując je jako kultywowanie zwyczajów pogańskich. Jednak Olimpia do dnia dzisiejszego wiąże się z Igrzyskami Olimpijskimi. Od 1936 r. ogień olimpijski wzniecany jest każdorazowo w ruinach świątyni Hery w Olimpii za pomocą skupionych promieni słonecznych. Następnie przenoszony jest sztafetą biegaczy na miejsce igrzysk. Igrzyska ery nowożytnej (Tabela)
Po 1896 r. kolejne igrzyska odbywały się regularnie co 4 lata, w różnych krajach, zyskując coraz większą popularność i prestiż. Wyjątek stanowią tylko VI (1916), XII (1940) i XIII (1944) igrzyska, które nie odbyły się z powodu wojen światowych. Już w II igrzyskach (Paryż) zezwolono na uczestnictwo w rywalizacji kobietom (19 pań na 1066 wszystkich zawodników). VI Igrzyska Olimpijskie w 1956 r. odbywały się jednocześnie w dwóch miejscach, oddalonych o tysiące kilometrów. Większość konkurencji odbyła się w Melbourne w Australii, tylko zawody jeździeckie odbyły się w Sztokholmie (Szwecja), gdyż Australijczycy obawiali się przeniesienia do ich kraju przez zwierzęta nowych chorób. W 1924 r. zorganizowano po raz pierwszy Zimowe Igrzyska Olimpijskie w Chamonix. Do 1992 roku igrzyska zimowe odbywały się w tym samym roku co letnie (za wyjątkiem 1940 i 1944 roku). Od 1994 roku igrzyska zimowe odbywają się w 2 lata po igrzyskach letnich. Letnie są w latach parzystych przestępnych, zimowe w latach parzystych nieprzestępnych. Od 1960 r. w cieniu Igrzysk Olimpijskich odbywają się Igrzyska Paraolimpijskie, w których udział bierze młodzież niepełnosprawna. Najczęściej organizowane są w kilka tygodni po zakończeniu Igrzysk Olimpijskich. Dotychczas odbyło 11 letnich i 7 zimowych zawodów paraolimpijskich. Po 100 latach od I Igrzysk Olimpijskich ery nowożytnej igrzyska stanowią wielkie wydarzenie i olbrzymie przedsięwzięcie. Niestety organizowane w ostatnich dziesięcioleciach igrzyska napiętnowane są aferami dopingowymi. Problem ten nie dotyczy tylko Igrzysk Olimpijskich, ale całego ruchu sportowego. Jednak przypadki odebrania mistrzom medali, po wykryciu u nich niedozwolonych środków dopingujących kładą cień na szlachetne idee współzawodnictwa sportowego, leżące u podstaw ruchu olimpijskiego. Polscy olimpijczycy Polska reprezentacja zadebiutowała w Igrzyskach Olimpijskich w 1924 roku (letnich i zimowych). Polscy sportowcy brali udział we wcześniejszych igrzyskach, ale w barwach innych krajów. Ze względów politycznych Polska nie wysłała swojej reprezentacji do Los Angeles w 1984 r. Uwzględniając Igrzyska w Atenach do 2004 roku Polacy zdobyli w sumie 257 medali olimpijskich (60 złotych, 76 srebrne i 121 brązowych), z czego tylko 6 w Zimowych Igrzyskach Olimpijskich (1 złoty, 2 srebrne, 3 brązowe). Wśród polskich olimpijczyków największą sławę zyskali złoci medaliści, m in.: Halina Konopacka, zdobywczyni pierwszego złotego medalu dla Polski (rzut dyskiem w 1928 r.), Janusz Kusociński (złoto w biegu na 10km, w 1932 r.), sprinterka Stanisława Walasiewicz, specjalistka w skoku w dal Elżbieta Duńska-Krzesińska (rekord świata w 1956 r.), trójskoczek Józef Szmmidt (1960 i 1964), lekkoatletka Irena Szewińska, bokserzy: Z.Chychła, J.Kulej, K.Paździor, ciężarowiec Waldemar Baszanowski, skoczek narciarski Wojciech Fortuna, kulomiot Władysław Komar, pięcioboista Janusz Pyciak-Peciak, skoczek wzwyż Jacek Wszoła, tyczkarze: Tadeusz Ślusarski i Władysław Kozakiewicz ("gest Kozakiewicza" w 1980 r. w Moskwie), zapaśnicy: Kazimierz Lipień i Andrzej Wroński, judoka Waldemar Legień, lekkoatleta (chodziarz) Robert Korzeniowski (trzykrotny mistrz olimpijski w chodzie na 50 km (1996, 2000, 2004), oraz na dystansie 20 km (2000)), Mateusz Kuśnierewicz (żeglarstwo, 1996), Renata Mauer-Różańska (karabinek sportowy - 1996, 2000), Otylia Jędrzejczak (pływanie, jeden złoty medal i dwa srebrne w 2004 r.) i wielu, wielu innych. ![]() ![]() |